№4 (2023)

Изилдөө максаты. Бийик тоолуу шарттарда өпкөнүн өнөкөт оорусу (ӨӨО) менен ооругандардын спирометриялык көрсөткүчтөрүн изил дөө.
Изилдөө материалы жана ыкмалары. Изилдөөгө 86 бийик тоолуу шартында жашаган, ӨӨО менен ооруган жашоочулар (1-топ); Жапыз тоолуу шарында жашаган, ӨӨО менен ооруган 100 бейтап (2-топ) жана көзөмөлдөө тобунда 86 адам (стандарттуу географиялык шарттарда жашаган дени сак бейтаптар). Спирометрия учурунда төмөнкү көрсөткүчтөр изилденген: өпкөнүн жашоо жөндөмдүүлүгү, өпкөнүн мажбурланган жашоо сыйымдуулугу, мажбурланган дем чыгаруу көлөмү, эң жогорку дем чыгаруу агымы. Алынган натыйжаларды талдоо “STATISTICA for Windows Version 10.0” (Statsoft, Inc, АКШ) программасын колдонуу менен жүргүзүлгөн.
Натыйжалар. Бийик тоолуу шарттарда жашаган бейтаптардын ӨЖСнын (өпкөнүн жашоо сыйымдуулугу) мааниси бийик тоолуу шарттарда жашаган дени сак адамдарга (65,9 ± 1,8 л жана 88,4 ± 2,4 л) караганда бир кыйла төмөн. МДЧК1 параметрин талдоодо (1 секунданын ичинде мажбурлап дем чыгаруу көлөмү) дени сак адамдарга салыштырмалуу бийик жана жапыз тоодо жашаган ӨӨО менен ооруган бейтаптарда азайгандыгы байкалган (тиешелүүлүгүнө жараша 52,5 ± 2,3 л; 50,8 ± 2,0 л. 72,4 ± 1,7 л. ), p <0,05. Бийик тоолордо жашагандардагы ДЧЖЫнын(дем чыгаруунун эң жогорку ылдамдыгы) көрсөткүчү да окшош географиялык шарттарда жашаган дени сак респонденттерге салыштырмалуу төмөн болгон (тиешелүүлүгүнө жараша 53,6 ± 2,3% жана 64,4 ± 2,3%).
Жыйынтыгы. 1.Бийик тоолуу шарттарда жашаган ӨӨО менен ооруган бейтаптардын спирометриялык параметрлерин (ӨЖС, ӨМЖС/өпкөнүн мажбурлап дем чыгаруу сыйымдуулугу), МДЧК1, ДЧЖЫ) изилдөө бийик тоолордо жашаган дени сак адамдардын көрсөткүчтөрүнүн натыйжаларына салыштырмалуу алардын олуттуу төмөндөшүн далилдейт (p<0,05 ; <0,001).
2.Бийик тоолуу шарттарда жашагандардын дем алуу ылдамдыгы жапыз тоолуу шартта жашаган ӨӨО менен ооруган бейтаптарга караганда көрсөткүчтөр бир кыйла төмөн болгон (мүнөтүнө 20,9 ± 0,3 жана мүнөтүнө 22,9 ± 0,3, p = 0,001).

Макалада 2023-жылы "THE UNION" конференциясында талкууланган негизги жаңылыктар жана жетишкендиктер көрсөтүлгөн. Талкуунун жүрүшүндө дары-дармектерге болгон баанын төмөндөшү, келечектеги дарылоонун перспективалары, кургак учукту дарылоонун ар кандай схемалары жана бир катар өлкөлөрдө инновациялык ыкмаларды колдонууну кеңейтүү натыйжалары талкууланды. Кургак учукту дарылоонун натыйжалуулугун жана жеткиликтүүлүгүн жогорулатууда жамааттардын, жеке уюмдардын жана санариптик технологиялардын, аныничинде дарылоону видео менен коштоо ролуна өзгөчө көңүл бурулган. Адабий булактар 2023-жылдагы "THE UNION", Париж конференциясынын материалдарына негизделген.

Киришүү. Кургак учуктун аныкталбаган учурларынын көйгөйү жыл сайын БДСУнун глобалдык отчетторунда көтөрүлөт. Ушундай эле көйгөй Кыргыз Республикасында да пайда болууда. Ошентип, БДСУнун 2022-жылга карата расмий отчетторуна [1] ылайык, аныкталган учурлар менен иш жүзүндө аныкталгандардын болжолдуу санынын айырмасы 46,9% түздү.
Материалдар жана методдор: Изилдөөнүн максаты: QuantiFERON – кургак учук (КУ) тести менен аныкталган кургак учук инфекциясын деңгээлин изилдөө GOLD Plus ELISA Бишкек шаарынын жана Чүй облусунун саламаттык сактоо уюмдарында аныкталган өпкөнүн ак тивдүү кургак учугу менен ооруган бейтап менен тиричилик жана жакын байланышта болгон адамдардын арасында, ЮРФА жеке менчик лабораториясында жүргүзүлгөн. Изилдөө ретроспективдүү болуп саналат, экинчи даражадагы маалыматтар 2021-жылдан баштап “Кургак учукту токтотобуз” өнөктөштүгүнүн “Кургак учукка каршы бирге” долбоорунан чогултулган. Изилдөө этикалык комитеттин макулдугун алды.
Изилдөөнүн натыйжалары: QuantiFERON - КУ тестин колдонуу менен бардыгы болуп 100 изилдөө жүргүзүлгөн GOLD Plus ELISA . Тери анализи (Манту сынамасы жана Диаскин сынамасы) 92 баланын 87сине (5 баш тарткан), Манту сынамасы 84 балага жана Диаскин сынамасы 3 балага жасалып, 83 балада оң жыйынтык чыккан. Тери тестинен оң болгондордун ичинен 18 (20,68%) балада гана КвантиФЕ РОН тесты (КФТ) оң натыйжасы жана 69 (79%) балада терс КФТ натыйжасы болгон. 1 бойго жеткен эркекте КФТ оң болду. Кургак учук менен ооруган бейтап менен байланышта болгон 13 балада кургак учуктун активдүү түрү тастыкталган (7 бала сезгич кургак учук менен, 6 бала дарыга туруктуу кургак учук менен ооруган). Дарылоого алынган 13 балада тери тести да, КФТ да оң болгон. Кургак учуктун дары-дармекке туруктуу формасы менен ооруган бейтап менен байланышта болгон КФТ оң болгон калган 5 бала каттоого алынган жана кургак учуктун активдүү процессинин белгилери табылбагандыктан, балдарга кургак учук инфекциясы аныкталган.
Корутунду. ЮРФАнын жеке лабораториясынын мисалында башка жеке менчик саламаттык сактоо уюмдары биздин өлкөдө кургак учук менен күрөшүүгө чоң салым кошо алат. Ал үчүн бул маселеде мамлекеттик-жеке өнөктөштүктү жөнгө салуучу механизмдерди иштеп чыгуу зарыл.

Киришүү. ИК абалы пандемия шартында ССМнун ишке даярдыгын баалоого мүмкүнчүлүк берет. Ушуга байланыштуу ААМ ИӨБнин инфекцияны көзөмөлдөө Республикалык илимий -практикалык борбору 2020-жылы ССМде инфекциялык көзөмөлдү мониторингдөө жана баалоо боюнча жаңы колдонмолорду иштеп чыгуу демилгесин көтөргөн (ССМ №1062 буйругу) жана COVID-19 дарылоо боюнча кызмат көр сөткөн Саламаттыкты сактоо мекемелеринде инфекциялык көзөмөлгө мониторинг жүргүзүлгөн. Көрсөтмөлөрдү жана мониторингди иштеп чыгуу ЮНЭЙДСтин техникалык колдоосу менен «Кыргызстандын медициналык мекемелеринде бейтаптардын натыйжалуу инфекциялык коопсуздугу үчүн медицина кызматкерлеринин маалымдуулугун жана билим деңгээлин жогорулатуу» долбоорунун алкагында ишке ашырылган.
Максаты: медициналык кызматкерлердин пандемияда иштөөгө даярдыгын баалоочу изилдөө.
Материалдары жана методдору: ИААИК баалоо Саламаттыкты сактоо министрлигинин 2020-жылдын 15-декабрындагы №1062 буйругу менен бекитилген текшерүү баракчасына ылайык жүргүзүлгөн. Изилдөөнү Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлигинин Коомдук саламаттык сактоо улуттук институтунун Инфекцияны көзөмөлдөө жана медициналык калдыктар менен иштөө боюнча илимий-практикалык борбор деп өзгөртүлгөн Республикалык инфекцияны көзөмөлдөө илимий-практикалык борборунун кызматкерлери жүргү зүштү.

Артериалдык гипертензия (АГ) жүрөк-кан тамыр (ЖКТ) татаалдашууларынын өнүгүшү үчүн негизги өзгөрүлүүчү тобокелдик фактору болуп саналат. Гипертониянын дүйнөдө кеңири таралганына карабастан (болжол менен 1,4 миллиард адам), анын калк арасында аныкталышы төмөн бойдон калууда. Жүрөк-кан тамыр жана мээнин олуттуу татаалдашууларына карабастан, гипертония "унчукпаган өлтүргүч" деп аталат, анткени ал узак убакыт бою симптомсуз. Симптомдор жок болсо, адамдар жогорку кан басымын (КБ) текшерүүгө жана гипертонияга каршы дарыланууга түрткү беришпейт. Гипертониянын таанылышы жана көп сандагы эффективдүү антигипертензиялык дары-дармектердин болушу менен да, көзөмөлсүз гипертония менен ооругандардын саны, өзгөчө кирешеси төмөн жана орточо өлкөлөрдө өсүүдө. Алардын 14% гана дарылоо учурунда кан басымы көзөмөлдөнөт. Кан басымынын жетишсиз контролу пациенттин дарылоону начар кармануусу менен байланыштуу жана мээнин жана жүрөк-кан тамыр системасынын татаалдашына алып келет. Дарыланууну жакшыртуу жана ошого жараша кан басымды көзөмөлдөө үчүн алдынкы кесиптик бирикмелер дароо дарылоону бир таблеткада ар кандай класстагы эки антигипертензиялык дары менен баштоону сунушташты. Ар кандай класстагы антигипертензиялык препараттар менен айкалыштырылган терапия монотерапия менен дозаны эки эсеге көбөйтүүгө караганда көбүрөөк гипотензиялык таасирге ээ, ал эми терс таасирлердин саны азаят. Алгачкы кош антигипертензиялык терапия катары ангиотензинди айландыруучу фермент ингибиторлорунун (ИАПФ) же сартандардын + кальций антагонисттеринин (АК) же ИАПФ же сартандын + диуретиктердин айкалышы сунушталат, анын ичинде ИАПФ же сартан + АКнын айкалышы жакшыраак деп эсептелет. Ал эми АПФ ингибиторлору көбүрөөк терс таасирлерди жаратаарын эске алганда, дароо АК + сартан (амлодипин + валсартан) айкалышы менен дарылоону баштоого болот.

COVID-19 калтырулган пандемия, биздин жашоо кезектерин көптөгөн аймактарыга тиешелди, ал эмес, анын кийинки өнүгүлөрүн биз азырайабыз жана систематизациялоо айрым алабыз. Кайра келген COVID-19 синдрому (COVID-19 коронавирустуу инфекциясынын кийинки кыймылсыздуу кыймылсыздуу, ал тотуп алып, 20% чөйө кийин кийин COVID-19 коронавирустуу инфекциясынан кийин кылымдарды, 12 аптадан чейин кече берет жана абалда кеңейткен мейкинче кейинки кыймылдарды күрөтүүчү көзөмөт) адамга жагымдуу кайрым көрсөтөт. Макала мааниси - бул кыймылдардын өнүгүнө механикасын аныктоо, кайра келген COVID-19 синдромунун жеткиликтүү профилактикалык жана терапевтикалык көзөмөтүн өнүктөп алуу үчүн.

Курч аппендицит балдарда эң кеңири таралган хирургиялык оору. Балдардагы аппендициттин татаал формалары педиатриялык хирургиянын актуалдуу көйгөйү болуп саналат. Баланын организмине мүнөздүү болгон ич көңдөйүнүн ириңдүү процесстерди жайылтуу жана кеңейтүүнү чектөөгө жөндөмсүз сыяктуу өзгөчөлүктөрү бар.
Оор формаларында негизги терапия менен бирге экссудатты эвакуациялоо максатында ич көңдөйүнө операция учурунда ар кандай дренаждар орнотулат. Бул макалада балдардын перитонитинде ич көңдөйүн дренаждоо ыкмасы жазылган. Мындай дренаждык ыкманы колдонуу операциядан кийинки мезгилдин жүрүшүн жакшыртат жана ич көңдөйүндөгү ириңдүү татаалдануусун азайтат.